Ondanks de groeiende economie, staat Japan voor demografische uitdagingen. Er moet dringend werk gemaakt worden van de arbeidsmarkt om tot een duurzaam herstel te komen.
De insolventieomgeving
Sinds 2009 is het aantal jaarlijkse bedrijfsfaillissementen in Japan gedaald. Er wordt verwacht dat het aantal faillissementen verder zal dalen in 2015, met 10% (zie onderstaande grafiek). Echter, kleinere spelers in bepaalde sectoren, zoals de detailhandel en de bouw, zijn door krimpende marges kwetsbaarder. Bedrijven die steunen op importgoederen kijken ook tegen stijgende uitgaven aan door de devaluatie van de Japanse yen, wat hun financiële veerkracht kan aantasten.
Belangrijkste economische ontwikkelingen
In de 20 jaar voor 2013 kampte Japan met een heel lage inflatie, met korte periodes van deflatie en trage economische groei. Premier Shinzo Abe nam bij het begin van zijn ambtstermijn in december 2012 onmiddellijk drastische maatregelen om Japans krimpende en deflatoire economie er bovenop te helpen. Abe bedacht de zogenaamde ‚drie pijlen‘-aanpak, nu ‚Abenomics‘ genoemd, die bestond uit een drastische versoepeling van het monetaire beleid, krachtige maatregelen op het vlak van fiscaal beleid en verregaande structurele hervormingen. In juli 2013 verkreeg hij een comfortabele meerderheid in het Hogerhuis, gevolgd door een overwinning in de vervroegde verkiezingen van december 2014, doordat hij een tweederde meerderheid behield voor zijn centrum-rechtse coalitieregering van de Liberaal Democratische Partij (LDP) en de kleinere Komeito-partij.
Economische groei van 0,9 % verwacht in 2015
In 2013 steeg de economische groei met 1,6 %, dankzij een soepel monetair beleid en een in februari 2013 gelanceerd grootschalig fiscaal stimuleringspakket. In 2014 vlakte de BBP-groei echter af, vooral door een krimp van 1,2 % in de particuliere consumptie, die ongeveer 60 % van de Japanse economie vertegenwoordigt. De daling in gezinsuitgaven was een gevolg van de btw-stijging in april 2015, ingevoerd om het hoge begrotingstekort te consolideren.
Er wordt verwacht dat de economie in 2015 met 0,9 % zal groeien, gevolgd door een groei van 1,4 % in 2016, doordat de particuliere consumptie zich naar verwachting zal herstellen en de exportgroei solide blijft.
Uitstel van een nieuwe belastingverhoging stimuleert particuliere consumptie
Na een daling in de tweede helft van 2014 neemt het consumentenvertrouwen sinds het begin van 2015 weer toe. Er wordt verwacht dat de particuliere consumptie in 2015 zal groeien met 0,7 % en in 2016 met 1,4 %.
Monetair beleid: kwantitatieve versoepeling houdt aan
De Bank van Japan streeft ernaar de inflatie te laten stijgen tot 2 % in de strijd tegen de Japanse structurele deflatie, die de binnenlandse consumptie drukt, omdat bedrijven en consumenten aankopen uitstellen in de hoop in de toekomst goedkoper af te zijn. Men rekent erop dat, door meer geld in omloop te brengen, bedrijven en consumenten meer geld zullen hebben om uit te geven. Voor de Bank van Japan zijn kapitaaluitgaven van vitaal belang in haar immense stimuleringsprogramma, dat de perceptie over aanhoudende deflatie moet veranderen, zodat bedrijven weer zullen investeren in plaats van op hun geld te zitten.
Het kwantitatieve versoepelingsprogramma werd uitgebreid in oktober 2014 en zal in 2015 voortgezet worden. Na een stijging van 2,8 % in 2014, vooral door de belastingverhoging, wordt verwacht dat consumentenprijzen zullen stijgen met 0,6 % in 2015 en met 1,4 % in 2016.
De investeringsgroei zal naar verwachting vertragen in 2015, nadat de jaarlijkse groeipercentages drie jaar boven 2,5 % uitkwamen, maar zal in 2016 weer versnellen. Van de industriële productie wordt een groei van 2,3 % verwacht in 2015 en een van 4,4 % in 2016.
Exportgroei door zwakkere wisselkoers
Het soepele monetaire beleid van de Bank van Japan heeft geleid tot een devaluatie van de yen, wat de export stimuleerde. In 2014 steeg de export van goederen en diensten met 8,2 % en voor 2015 en 2016 wordt een groei van respectievelijk 8,3 % en 6,0 % verwacht. Dit helpt om de lopende rekening in evenwicht te houden in 2015 en 2016, ook al maakt de devaluatie van de yen de import in Amerikaanse dollar duurder. Japans lopende rekening profiteert ook van de lagere olieprijs, doordat er de laatste jaren meer fossiele brandstoffen en gas gekocht zijn, als compensatie voor het verlies aan nucleaire energie na de aardbeving en tsunami van maart 2011.
Staatsschuld neemt naar verwachting af, maar blijft hoog
Dit gezegd zijnde, structurele hervormingsmaatregelen en de belastingverhoging van april 2014 zullen helpen het begrotingstekort terug te dringen, tot 7,3 % in 2015 en 6,0 % in 2016, terwijl de overheidsschuld volgend jaar onder de 200 % zal komen.
Vooruitzicht: zullen structurele hervormingen doorgevoerd worden?
Door het resultaat van de verkiezingen van december 2014 heeft premier Abe een sterk mandaat om de nodige hervormingen door te voeren en de economie weer op het juiste spoor te krijgen. Om tot een duurzaam herstel te komen en de economische prestaties van het land op lange termijn te stimuleren, moet er dringend werk gemaakt worden van een flexibelere arbeidsmarkt, een einde aan de bescherming van landbouwers, dokters en farmaceutische bedrijven en
een verdere deregulering van bedrijven. De regering heeft aangekondigd dat ze die zaken in deze regeerperiode wil aanpakken, maar al deze hervormingen stuiten nog op hevig verzet van machtige belangenverenigingen.
Japan staat voor grote demografische uitdagingen
Downloads
2.03MB PDF