MENA Landenrapport Saoedi-Arabië 2018

 

Politieke situatie

 

 

Economische hervormingen en een assertiever buitenlands beleid

In juni 2017 stelde koning Salman zijn zoon, prins Mohammed bin Salman, als troonopvolger aan en werd kroonprins Mohammed bin Nayef opzijgeschoven. Mohamed bin Salman is de drijvende kracht achter een ambitieus hervormingsprogramma (Saudi Vision 2030) waarmee het land de economie wilt diversifiëren (minder afhankelijkheid van olie) en de particuliere sector een duwtje in de rug wil geven. Dat is een belangrijke stap, aangezien de olie-industrie voor te weinig banen zorgt om de toename van de bevolking en arbeidskrachten op te vangen. Dat zou tot meer ongenoegen en sociale onrust kunnen leiden. Eind 2017 vond een grote zuiveringsactie plaats om de corruptie tegen te gaan. Dat leidde tot de (tijdelijke) aanhouding van ambtenaren, zakenlui en zelfs enkele prinsen. Hun rekeningen werden bevroren. Toch wordt er vooralsnog geen werk gemaakt van hervormingen voor meer politieke rechten en deelname. De aanhoudende politieke onrust in het Midden-Oosten is een uitdaging voor de Saoedische leiders, met grote veiligheidsproblemen door de huidige situatie in buurlanden Irak en Jemen. Saoedi-Arabië voelt zich steeds meer uitgedaagd door een groeiende invloed van Iran, de traditionele rivaal voor hegemonie in de Golfregio. Daarom wordt het Saoedische buitenlandse beleid assertiever, vooral als reactie tegen de Iraanse invloed, bijvoorbeeld door de (soennitische) oppositietroepen in Syrië te steunen en, sinds maart 2015, door een rechtstreekse militaire interventie in Jemen tegen de Houthi-rebellen, een sjiitische stam die de steun van Iran zou genieten. Samen met de Verenigde Arabische Emiraten is Saoedi-Arabië de drijvende kracht achter de regionale boycot van Qatar, die zowel diplomatieke als economische sancties omvat. Dit als reactie tegen de nauwe banden die het land heeft met Iran en de Moslimbroederschap en omdat Saoedi-Arabië Qatar ervan verdenkt het terrorisme te steunen.

Economische situatie

Bescheiden herstel verwacht in 2018 en 2019

Het reëel bbp groeide met 0,7% in 2017, in grote mate door de binnen OPEC afgesproken vermindering van de olieproductie. Dankzij de olieprijzen, die opnieuw stijgen, en de versoepeling van de begrotingsconsolidatie, zal de economische groei 1,0% bedragen in 2018 en zelfs 2,0% in 2019. Ook de huidige grote investeringen in infrastructuurprojecten zoals de Riyadh-metro en het NEOM-project (een nieuwe stad en economische zone met een prijskaartje van 500 miljard Amerikaanse dollar) komen de economische activiteit ten goede.

De Saoedi-Arabische centrale bank volgt de monetaire verstrakkingsmaatregelen van de US Federal Reserve op de voet om de koppeling van de riyal aan de Amerikaanse dollar te ondersteunen, met strenge liquiditeitsvoorwaarden in banksector tot gevolg. Daarom was de kredietgroei in de particuliere sector eind 2017 licht negatief. Sindsdien is de liquiditeitssituatie echter verbeterd dankzij hogere olieopbrengsten en blijft de banksector gezond en goed gekapitaliseerd, met een laag aantal niet-rendabele leningen.

Aan de hand van bezuinigingsmaatregelen (waaronder benzineprijsstijgingen en uitgebreide subsidieverlagingen) werd het begrotingstekort teruggedrongen van 12,9% van het bbp in 2016 tot 8,9% van het bbp in 2017. Naar de toekomst toe zal de begrotingshervorming meer geleidelijk verlopen, aangezien de nadruk nu ligt op de ondersteuning van groei op korte termijn. De toelagen voor ambtenaren, die voorheen waren afgeschaft, zijn weer geïmplementeerd, de kapitaaluitgaven voor projecten worden weer hervat en sociale transfers om arme huishoudens bij te staan zullen weer toenemen (waarschijnlijk om sociaal ongenoegen te vermijden). In dat opzicht is de doelstelling om de begroting in balans te krijgen, uitgesteld van 2020 naar 2023. Dat vormt echter geen probleem dankzij de vele financiële buffers. Bovendien staan de overheidsfinanciën er weer sterker voor, aangezien er gebruik wordt gemaakt van nieuwe opbrengstbronnen (die niet te maken hebben met olie), zoals hogere brandstofprijzen, hogere belastingen voor expats en de implementering van 5% btw sinds 1 januari 2018. In 2018 blijft de staatsschuld, zij het van een laag niveau, toenemen tot 35% van het bbp, aangezien de overheid obligaties blijft uitgeven om het tekort te financieren en de reserves te beschermen.

Na twee jaar van hoge tekorten werd in 2017 de omslag gemaakt naar een overschot op de lopende rekening dankzij de gestegen olieprijzen. Verwacht wordt dat die situatie onveranderd blijft in de komende jaren. Met meer dan 30 maanden aan importdekking, zijn de deviezenreserves meer dan voldoende om de koppeling van de munt aan de Amerikaanse dollar te handhaven. Saoedi-Arabië heeft nog steeds makkelijk toegang tot de internationale kapitaalmarkten. Bovendien is het land ook nog steeds van plan het fonds voor overheidsinvesteringen om te vormen naar een sovereign wealth fund (SWF) ter waarde van twee biljoen Amerikaanse dollar om het aantal investeringen in het buitenland te verhogen. Het SWF wordt gedeeltelijk gefinancierd door de verkoop van 5% aandelen in het staatsoliebedrijf Aramco in 2018.

Een verregaande diversifiëring van de economie, weg van de afhankelijkheid van olie, staat hoog op de politieke agenda. In 2016 kondigde de overheid verstrekkende hervormingsdoelstellingen aan in het plan Saudi Vision 2030. Het is hierbij de bedoeling om de economie de komende 15 jaar om te vormen door de groei te diversifiëren, minder afhankelijk te worden van olie, langetermijnhoudbaarheid van de openbare financiën te garanderen, een grotere rol voor de particuliere sector te voorzien en meer banen te creëren.

Het is echter maar de vraag of de politieke bereidheid blijft bestaan om dergelijke diepgaande economische hervormingen door te voeren. In elk geval wordt verwacht dat de diversificatie maar traag zal worden doorgevoerd, waardoor de economie voorlopig in grote mate afhankelijk blijft van olieopbrengsten en staatssteun. Hoewel de geleidelijke verwezenlijking van het plan Saudi Vision 2030 de drijvende kracht achter de middellangetermijngroei van de niet-olie-economie moet worden, heeft het land nog diverse hindernissen te nemen. Het plan om het consumptieaandeel van lokaal geproduceerde goederen te verhogen naar 50% tegen 2020, bijvoorbeeld, zou wel eens lastig kunnen worden door een overgewaardeerde munt die aan de Amerikaanse dollar is gekoppeld en zonder het gepaste economische beleid om het externe concurrentievermogen te bevorderen. Het beleid waarmee goedkopere buitenlandse arbeidskrachten worden vervangen door arbeiders met de Saoedische nationaliteit wordt belemmerd door rigide arbeidswetten en de discrepantie tussen beschikbare profielen en gevraagde competenties. Momenteel wordt 90% van de functies in de publieke sector bezet door Saoedi’s, terwijl in de particuliere sector slechts 19% van alle banen wordt uitgevoerd door inwoners met Saoedische nationaliteit.

De landenrapporten van Atradius worden ontwikkeld om u te ondersteunen bij internationale handel.

Onze samenvattingen geven snel een beknopt overzicht over de economie van een land.

Daarnaast bieden de rapporten waardevolle informatie en adviezen over specifiek credit management, incasso maatregelen, juridische wetgeving en de handelswijze bij faillissementen.