Market Monitor Voeding Duitsland 2016

• Binnenlandse markt blijft moeilijk
• Het aantal insolventies stijgt naar verwachting
• Fraudegevallen blijven een probleem

De voedingssector is de op twee na grootste sector van Duitsland en speelt ook een toonaangevende rol in Europa. Naast enkele wereldwijde spelers bestaat de Duitse voedingsindustrie vooral uit kleine en middelgrote bedrijven (ongeveer 5.800), met in totaal ongeveer 570.000 werknemers.

Volgens de BVE (de Duitse Voedingsvereniging) daalde de nominale omzet in 2015 met 2,1% op jaarbasis, tot EUR 168,8 miljard, vooral door de lagere marktprijzen als gevolg van de grotere productievolumes en expertbeperkingen (vooral het Russische verbod op de import van voeding). Dit werd gevolgd door een stijging met 0,8% in de eerste helft van 2016, tot EUR 82,5 miljard. Terwijl de binnenlandse verkoop (EUR 55,8 miljard) afvlakte, liet de exportverkoop een stijging van 2,6% zien, tot EUR 26,7 miljoen. De reële omzet (binnenlands en export) steeg met 2,2%. De laatste paar jaar werden de binnenlandse marktomstandigheden steeds zwaarder; de jaarlijkse omzetcijfers vlakten af of daalden zelfs, vooral door de krimpende bevolking en toegenomen prijsdruk. De Duitse detailmarkt voor voeding is de meest competitieve markt van Europa. De marktprijzen zijn structureel laag door de enorme marktmacht van de toonaangevende retailers en discounters (EDEKA, REWE, Schwarz Group en Aldi), die 67% van de hele Duitse detailmarkt voor voeding vertegenwoordigen.

Uit de marktmacht van grote retailers en discounters, zware concurrentie en prijzenoorlogen in deze sector blijkt dat voedingsproducenten, -verwerkers en -leveranciers het moeilijk vonden om de kosten door te berekenen. Als gevolg hiervan daalden hun winstmarges de voorbije jaren en blijven ze dalen. Dit wordt nog verergerd door de steeds strengere kwaliteitsnormen, waardoor voedingsproducenten en -verwerkers grote investeringen moeten doen.  Sommige deelsectoren zoals dranken, vleesproductie en groothandel kampen met overcapaciteit, waardoor een aantal bedrijven de markt verlieten, ofwel  door een overname, faillissement of insolventie. Tegelijkertijd lijdt het   zuivelsegment nog steeds onder de aanzienlijk lagere marktprijzen voor melk. In contrast hiermee wordt de deelsector fruit en groenten momenteel gekenmerkt door een redelijk marktklimaat en een over het algemeen betere bedrijfsontwikkeling.

Terwijl de Duitse voedingssector met steeds meer moeilijkheden kampte op de binnenlandse markt, breidde deze zich met succes uit in het buitenland; zo kon de verkoop groeien, wat deels te danken was aan zijn sterke reputatie. De voorbije 10 jaar zag de sector zijn exportpercentage groeien van 20% naar 33%, en breidde met succes zijn verkoopactiviteiten uit op buitenlandse groeimarkten zoals China. Voedingsproducenten en -groothandelaren betalen gemiddeld
binnen 30 dagen, terwijl de betalingstermijnen van retailers vaak schommelen tussen 45 en 90 dagen of meer. Het feit dat voedingsverwerkende bedrijven en retailers langere betalingstermijnen vragen aan hun directe leveranciers om hun werkkapitaal te verbeteren, zorgt voor een golf van langere betalingstermijnen in de hele toeleveringsketen. De laatste paar maanden zagen we het aantal wanbetalingen al stijgen; verwacht wordt dat deze trend ook in de toekomst aanhoudt.

Voor veel bedrijven dalen de reeds lage winstmarges nog verder, en voor 2017 verwacht men een toename van het aantal insolventies. Bedrijven die het meeste risico lopen, zijn (kleine) bedrijven die geen exportmogelijkheden hebben of geen gespecialiseerde producten aanbieden, en bedrijven met weinig financiële slagkracht.

Ons acceptatiebeleid is dan ook strenger geworden, vooral voor de segmenten vlees en vleesverwerking en zuivelproducten; in 2017 verwachten we immers dat het moeilijke bedrijfsklimaat in deze sectoren zal aanhouden. De voedingssector blijft kampen met aanzienlijke fraudegevallen, die nog steeds toenemen en steeds vernuftiger en professioneler worden. Daarom besteden we bijzondere aandacht aan kredietlimieten die op korte termijn worden aangevraagd, vooral wanneer de kopers nog maar pas opgericht zijn en waarvan het management en/of de aandeelhouders onlangs gewijzigd zijn, of waarbij de bedrijfssector van de koper niet overeenkomt met de bestelde goederen (bijvoorbeeld een staalbedrijf dat voedingsartikelen bestelt).