Landenrapport Spanje

De insolventieomgeving

Nieuwe verbetering van insolventie verwacht in 2015, maar cijfers blijven hoog

Het insolventiepeil bij bedrijven is sinds 2008 een goede barometer voor het economische klimaat, met een hoge stijging in vergelijking met het voorgaande jaar in 2008 en 2009. Na een jaarlijkse daling in 2010 steeg het aantal faillissementen opnieuw in 2011 (15,4 %), 2012 (28,4 %) en 2013 (16,3 %), voornamelijk door de teruggevallen interne vraag en de algemeen hoge druk op de liquiditeitspositie van bedrijven door hun beperkte opties op externe financiering.

Door het economisch herstel in 2014 begon het aantal faillissementen echter weer af te nemen, met 31,9 %. Forse dalingen werden vastgesteld in de bouwsector (44 % omlaag), hout/meubilair (52 % omlaag) en elektronische huishoudelijke apparaten (46 % omlaag). In de dienstensector daalde het aantal faillissementen met slechts 20 %, maar het maakte wel nog altijd bijna 25 % van alle faillissementen uit.

Terwijl voor 2015 opnieuw een forse daling wordt verwacht, in vergelijking met het voorgaande jaar, blijft het aantal faillissementen met meer dan 5.000 hoog, omdat er nog altijd niet helemaal hersteld is van de stijgingen sinds 2008, toen ongeveer 3.000 faillissementen werden genoteerd.

Economische situatie

Het economisch herstel wint aan kracht

Na drie jaar van krimp, won het Spaanse economische herstel aan kracht in de loop van 2014. Aanvankelijk was het herstel het gevolg van een hoge netto-export, maar de binnenlandse vraag is ook enigszins hersteld van de forse impact van de herbalanceringsinspanningen, als antwoord op de vastgoedbubbel. De gestegen buitenlandse vraag en het toegenomen ondernemersvertrouwen hebben de bedrijfsinvesteringen gestimuleerd, terwijl de herstellende arbeidsmarkt, het toenemende vertrouwen en de inhaalvraag naar  duurzame consumptiegoederen de particuliere consumptie een duwtje hebben gegeven. Er wordt verwacht dat in 2015 zowel reële investeringen in vaste activa als de industriële productie zullen blijven groeien en dat de exportgroei zal versnellen.

Het internationale concurrentievermogen van Spanje verbetert en de exportsector is relatief gezond en concurrentieel.

Door het herstel van de binnenlandse vraag zijn de economische prestaties van Spanje nu veerkrachtiger en duurzamer. Verwacht wordt dat het economisch herstel zal versnellen in 2015, met een groeipercentage  van 2,6 %.

Particuliere consumptie blijft de ruggengraat van het herstel

De particuliere consumptie steeg met 2,4 % in 2014. Particuliere elementen van de binnenlandse vraag, met name consumptie en investeringen, zijn de pijlers geweest van de bbp-groei in 2014 en zullen naar verwachting solide blijven in 2015, met een verwachte groei van 3,0 % van de particuliere consumptie. De verwachtingen van huishoudens over hun eigen financiële situatie profiteren van minder economische onzekerheid en worden gestimuleerd door toegenomen bankleningen aan consumenten, die in 2014 met  11,9 % stegen, vergeleken met het voorgaande jaar.

Deflatieproblemen?

De Spaanse consumptieprijzen daalden met 0,2 % in 2014 en zullen naar verwachting verder zakken in 2015. Dit is verontrustend omdat, als de prijzen zakken, het voor Spaanse debiteuren moeilijker wordt om hun in nominale termen vastgestelde schulden af te betalen. Een ander probleem is dat deflatie de vraag kan onderdrukken, omdat consumenten de neiging hebben aankopen en consumptie uit te stellen tot de prijzen verder zakken, wat op zijn beurt nadelig kan zijn voor de economische activiteit. Maar de Europese Centrale Bank (ECB) heeft al krachtige maatregelen genomen om een vicieuze deflatiecirkel in de eurozone te vermijden. De consumptieprijzen zullen naar verwachting opnieuw stijgen in 2016.

Werkloosheid daalt, maar blijft hoog

De situatie op de arbeidsmarkt is verbeterd, met een daling van de werkloosheid van 26,1 % in 2013 tot 24,4 % in 2014. Tegelijkertijd is ook de daling in de beroepsbevolking afgevlakt, wat wijst op een verdere versterking van de arbeidsmarkt. Deze ontwikkelingen zijn ook het gevolg van arbeidshervormingen in 2012 die bedrijven meer vrijheid gaven om hun eigen lonen en werkomstandigheden te bepalen. Verwacht wordt dat de werkloosheid in 2015 verder zal dalen, tot onder 23 %. Maar er blijven enkele ernstige problemen bestaan. 15 % van de beroepsbevolking is meer dan een jaar werkloos geweest en jeugdwerkloosheid blijft hoog, met meer dan 50 %.

Afnemende begrotingstekorten in de komende jaren

In 2013 steeg het begrotingstekort van Spanje tot 6,9 % van het bbp, terwijl de staatsschuld toenam tot 92 % van het bbp. De begrotingsconsolidatie om de overheidsuitgaven onder controle te krijgen, is voortgezet in 2014. Fiscale hervormingen zijn doorgevoerd om het pensioensysteem duurzamer te maken en een fiscale raad op te richten. Er wordt verwacht dat de staatsschuld in 2015 een piek van 100 % van het bbp zal bereiken, terwijl het begrotingstekort naar verwachting zal blijven afnemen de komende jaren. Voor 2015 is een begrotingstekort van 4,2 % voorspeld, gevolgd door een daling tot 3,5 % van het bbp in 2016.