Landenrapport Brazilië

Zuid-Amerikaanse landen:

Atradius STAR rating van het politieke risico*:

Argentinië: 8 (hoog risico) - stabiel
Brazilië: 4 (matig-laag risico) - negatief
Chili: 3 (matig-laag risico) - stabiel
Colombia: 4 (matig-laag risico) - stabiel
Peru: 4 (matig-laag risico) - negatief

* De STAR rating loopt van 1 tot 10, waarbij 1 het laagste risico aangeeft en 10 het hoogste. De 10 ratingstappen zijn samengevoegd tot 5 algemene categorieën om hun interpretatie in termen van kredietkwaliteit te vergemakkelijken.  Beginnende vanaf het gunstigste deel van het kwaliteitsspectrum, variëren die categorieën van ‘laag risico‘, ‘matig-laag  risico‘, ‘matig risico‘, ‘matig-hoog risico‘ tot ‘hoog risico‘, met een aparte score gereserveerd voor ‘zeer hoog risico‘. In aanvulling op de 10-puntsschaal zijn aan elke stap op de schaal ratingmodifiers verbonden: ‘positief‘, ‘stabiel‘ en  ‘negatief‘. Dankzij de ratingmodifiers is het mogelijk om verder te verfijnen en differentiëren tussen landen in termen van risico.

 

 

Politieke situatie

Staatshoofd/regeringsleider: President Dilma Rousseff (sinds januari 2011)
Regeringsvorm: Een brede coalitie bestaande uit de linkse Arbeiderspartij (PT) en de centrumrechtse partij Democratische Beweging (PMDB)
Bevolking: 202,8 miljoen (naar schatting)

Enorm corruptieschandaal werpt schaduw over regering

In de eindronde van de presidentsverkiezingen in oktober 2014 werd Dilma Rousseff van de arbeiderspartij (Partido dos Trabalhadores, PT) herkozen met een nipte meerderheid van 51,6 % van de stemmen. Die uitslag weerspiegelde ook dat de bevolking ontgoocheld was geraakt over haar economisch beleid terwijl de groei van het Braziliaanse bbp  vertraagde.

De eerste daad van Rousseff na haar herverkiezing beloofde een terugkeer naar een meer orthodox macro-economisch beleid, dat wil zeggen inflatie bestrijden en het begrotingstekort terugdringen. Om het vertrouwen in het fiscaal beleid opnieuw op te bouwen en om het steeds groter wordende risico dat Brazilië zijn ‘investment grade’-rating zou verliezen bij de grootste ratingbureaus af te wenden, werd minister van Financiën Guido Mantega vervangen door Joaquim Levy, een gerespecteerd, conservatief economist, die al in dienst was onder de regering van president Lula en in die tijd de  overheidsfinanciën aanzienlijk verbeterde.

Maar sinds eind 2014 zijn de regering en de heersende arbeiderspartij onder druk komen te staan door een enorm corruptieschandaal: openbare aanklagers voerden aan dat grote bouw- en andere bedrijven in ruil voor contracten enorme smeergeldbedragen zouden hebben betaald aan hoge ambtenaren van het staatsoliebedrijf Petrobras en aan bepaalde politici, voornamelijk van de Arbeiderspartij. Tientallen senior managers van Petrobras en andere bedrijven zijn intussen aangehouden.

Economische situatie

Groei blijft bescheiden in 2015

De grote, gediversifieerde economie van Brazilië heeft sinds 2011 onder de verwachtingen gepresteerd en kende zelfs een technische recessie in het eerste halfjaar van 2014. De groei vertraagde in 2014, voornamelijk door een zwakke binnenlandse en buitenlandse vraag en lagere grondstoffenprijzen. De binnenlandse vraag leed onder een daling van het vertrouwen van consumenten en bedrijven als reactie op een onevenwichtige mix van economische beleidsmaatregelen en een toenemende overheidsinmenging tijdens de eerste regeerperiode van Rousseff. Bovendien hadden belangrijke beperkingen aan de toevoerzijde (lage investerings- en spaarquota, slechte infrastructuur, ingewikkelde zakenen regulerende omgeving) een ongunstig effect. De Braziliaanse economie zal in 2015 naar verwachting slechts met 0,3 % groeien, na 0,2% in 2014, terwijl de broodnodige terugkeer naar een conservatiever economisch beleid een negatief effect zal hebben op de groei op korte termijn.

Relatief hoge inflatie houdt naar verwachting aan

De afgelopen jaren was het fiscaal beleid vrij expansief. Investeringen voor de exploitatie van de enorme offshore olievelden, het WK voetbal in 2014 en de Olympische Spelen in 2016 hebben de overheidsuitgaven aangewakkerd. Het begrotingstekort nam toe tot 3,2 % van het bbp in 2014 en zal naar verwachting in 2015 oplopen tot meer dan 6 % van het bbp. De overheidsschuld was met 63 % van het bbp al vrij hoog in 2014 en zal naar verwachting verder  toenemen in 2015, tot 65 % van het bbp. Het grootste deel van de schuld is binnenlands gefinancierd in lokale munt  tegen een gemiddelde vervaltijd van zeven jaar.

De particuliere consumptie, die in Brazilië de belangrijkste bijdrage levert tot de groei, wordt ongunstig beïnvloed door bezuinigingsmaatregelen om de overheidsfinanciën weer gezond te maken. Die maatregelen omvatten belastingverhogingen en prijsreguleringen die ertoe hebben geleid dat de inflatie opnieuw is versneld op korte termijn. Om de prijsstijgingen af te remmen, heeft de Centrale Bank de SELIC basisrente (de daggeldrente) drie keer verhoogd sinds oktober 2014, tot 12,25 %, het hoogste niveau in meer dan drie jaar.

De hogere rentevoeten en hoge schuldenlast van gezinnen zetten echter een rem op een toename van de particuliere consumptie en dit zal naar verwachting ook in 2015 nog zo blijven. Het vertrouwen van consumenten en bedrijven kreeg een deuk door het corruptieschandaal rond Petrobras, dat niet alleen zware gevolgen heeft voor de bouw- en energiesector, maar er ook oorzaak van is dat nieuwe investeringen worden uitgesteld en dat tal van bedrijven mogelijk in financiële problemen zullen raken. De inflatie zal in 2015 naar verwachting boven de 6 % blijven (het streefpercentage van de Centrale Bank). Om inflatie verder te bestrijden, en ook om een verdere verzwakking van de wisselkoers te voorkomen, zal de Centrale Bank naar verwachting de SELIC op een hoog niveau houden.

Structurele hervormingen die groei moeten aanmoedigen - door bureaucratie en corruptie te verminderen en onderwijs te verbeteren - zijn dringend nodig om de rentabiliteit van Brazilië te verbeteren. Een uitbreiding van het huidige meer conservatieve economisch beleid zou ook helpen om hogere groeipercentages te genereren op de lange termijn. Toch blijft het onzeker of president Rousseff een meer conservatief economisch beleid zal blijven steunen, aangezien de hervormingen politiek pijn zullen doen. Het ongenoegen van de bevolking over de slechte kwaliteit van de  overheidsdiensten, corruptie en de zwakke economische situatie is nu al toegenomen.

Nog steeds gevoelig voor wisselend beleggerssentiment

Brazilië blijft gevoelig voor wisselend beleggerssentiment, door een vrij grote instroom aan portfolio-investeringen (160 % van de deviezenreserves). Die kwetsbaarheid bleek duidelijk halverwege 2013, toen geruchten dat de  Amerikaanse Centrale Bank zijn expansief monetair beleid zou afbouwen ertoe hebben geleid dat beleggers hun kortetermijnkapitaal terugtrokken uit Brazilië. Hierdoor kwamen de Braziliaanse deviezenreserves en wisselkoers  onder druk te staan en verloor de real sterk aan waarde tegenover de Amerikaanse dollar. Na een opvering eind 2014,  begin 2015, wordt de Braziliaanse real nu opnieuw bedreigd met devaluatie.

Sterke externe fundamenten en goede schokbestendigheid

De externe financiële situatie van Brazilië zal naar verwachting gezond blijven. De buitenlandse schuld is nog steeds vrij laag en de liquiditeit is meer dan voldoende om de import te dekken (meer dan 18 maanden) en te voldoen aan de behoeften voor buitenlandse herfinanciering. Het tekort op de lopende rekening zal naar verwachting stabiel blijven in 2015, met 4,2 % van het bbp, omdat de afnemende exportontvangsten min of meer in evenwicht worden gehouden
door een dalende import.

De rentabiliteit van Brazilië zou moeten verbeteren op de lange termijn door de aanwezigheid van grote ’pre-salt’-olievelden (dit zijn oliereserves onder dikke rots- en zoutlagen voor de Braziliaanse kust) met naar schatting 50 miljoen vaten. Een toenemende exploratie van die hulpbronnen zou van Brazilië een van de grootste olieproducenten ter wereld kunnen maken. Hiervoor zijn echter grote investeringen nodig in de bijzonder complexe en kapitaalintensieve  diepzeeprojecten. Om die binnen te halen, zou Brazilië zijn bedrijfsklimaat moeten verbeteren.