Latijns-Amerika is een van de opkomende regio's die het meest zou kunnen profiteren van de huidige heroriëntatie van de wereldhandel.
Door de coronapandemie en geopolitieke verschuivingen zijn de wereldwijde handelsstromen aan het veranderen. Volgens het nieuwste rapport van Atradius is Latijns-Amerika een van de opkomende regio's die hier het meest van zou kunnen profiteren. De rivaliteit tussen de Verenigde Staten en China en de inspanningen van de Europese Unie om haar toeleveringsketens te hervormen en haar afhankelijkheid van strategische materialen voor de energietransitie te verminderen, zouden kunnen leiden tot een groter aandeel van Latijns-Amerika in de mondiale productieketens.
Integratie internationale handel
Een aantal obstakels staat daadwerkelijk profiteren echter in de weg. De integratie van Latijns-Amerika in de internationale handel blijft laag, ondanks het grote aantal handelsovereenkomsten dat de regio heeft. De mate van openheid van de economie, gemeten als de verhouding tussen de totale handel (export plus import) en het bbp, is 46 procent. Dit is een van de laagste ter wereld, wat erop wijst dat niet alle vrijhandelsovereenkomsten gelijk zijn. Vooral in Mercosur, het grootste handelsblok in de regio, hebben niet-tarifaire handelsbelemmeringen nog steeds een grote impact: twee derde van de geïmporteerde goederen en driekwart van de waarde van deze goederen heeft hiermee te maken.
Grondstoffenleverancier
Verder is de regio op dit moment nauwelijks geïntegreerd in de mondiale productieketens. Mexico is het enige land in de regio dat hierin goed is geïntegreerd, als onderdeel van zijn handelsovereenkomst met de Verenigde Staten en Canada. Niet alleen bestaat 77 procent van de Mexicaanse export uit industrieproducten, het hoogste percentage in de regio, maar 80 procent hiervan bestaat uit medium- of hightech goederen. Dit illustreert hoe Zuid-Noord handelsakkoorden kunnen helpen bij het genereren van meer toegevoegde waarde in opkomende landen. Dit geldt ook voor sommige landen in Midden-Amerika, die een handelsblok hebben met de Verenigde Staten. Daarentegen zijn vooral landen in Zuid-Amerika nauwelijks geïntegreerd in de mondiale productieketens. Hun aandeel van industriële goederen in de export bedraagt slechts 18 procent. Dit percentage is de afgelopen twee decennia gedaald. Dit is een weerspiegeling van de opkomst van China als fabriek van de wereld, met Zuid-Amerika als leverancier van grondstoffen.
Hogerop in de waardeketen
Het nieuwe geopolitieke landschap biedt een regionale kans om de directe buitenlandse investeringsstromen te vergroten en hogerop te komen in de mondiale waardeketen. De geografische nabijheid van 's werelds grootste consumentenmarkt, meer concurrerende arbeidskosten en sterke culturele en institutionele banden met Noord-Amerika en Europa maken de regio aantrekkelijk nu bedrijven hun toeleveringsketens proberen te versterken door processen als nearshoring (dichterbij huis produceren) en friendshoring (produceren in bevriende landen).
Kansen in hernieuwbare energie
Volgens het door Atradius gepubliceerde rapport kunnen deze processen kansen creëren in sectoren als de auto-industrie, textiel, farmaceutica en hernieuwbare energie. Mexico, Costa Rica, de Dominicaanse Republiek, Chili en Colombia zijn de best gepositioneerde markten. In de meeste andere Zuid-Amerikaanse landen zijn de vooruitzichten minder goed omdat er geen handelsovereenkomsten met de Verenigde Staten of de Europese Unie zijn. De energietransitie zou echter kunnen leiden tot een uitbreiding van de handelsrelaties met landen die rijk zijn aan kritieke mineralen zoals lithium (Argentinië, Bolivia en Chili), koper (Chili, Peru), nikkel en grafiet (Brazilië). Om, anders dan nu, meer toegevoegde waarde te creëren in de betreffende grondstofrijke landen, zouden die handelsrelaties kunnen worden aangevuld met bijvoorbeeld afspraken over directe investeringen.
Structurele zwakheden moeten geadresseerd
De energietransitie en de noodzaak van kritische mineralen zou ook het verdiepen van vrijhandelsovereenkomsten, het stimuleren van intraregionale handel en het verlagen van hoge handelskosten in Zuid-Amerika kunnen aanzwengelen. Dit is essentieel om de regio te integreren in wereldwijde waardeketens en de productiviteit en economische groei te verhogen. De groeivooruitzichten zijn nu de laagste van alle opkomende regio's. Dit is grotendeels te wijten aan de structurele zwakheden, zoals de omvang van de informele economie, het gebrek aan scholing om de beroepsbevolking op te leiden of de achterblijvende digitalisering, die de uitbreiding van de handel afremmen en het minder aantrekkelijk maken om investeringen aan te trekken in sectoren met een hogere toegevoegde waarde. Om een aantrekkelijke handelspartner te worden zullen Latijns-Amerikaanse landen deze structurele zwakheden moeten adresseren. Dat betekent dat nearshoring of friendshoring geen snelle oplossing zullen bieden voor de lage groei in de regio.