Amsterdam, 27 juli 2023 - Onderzoek ECB laat zien dat veel bedrijven de komende maanden door de aanhoudend hogere rente waarschijnlijk minder makkelijk toegang zullen hebben tot financiering
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft een "scherpe aanscherping van de financieringsvoorwaarden" bevestigd in haar laatste halfjaarlijkse onderzoek naar de toegang van bedrijven tot financiering in de eurozone.
In het meest recente onderzoek van de ECB naar de toegang tot financiering voor bedrijven (SAFE), dat betrekking heeft op de zes maanden tot maart, meldt 87% van de bedrijven een stijging van de rente die ze aan de bank betalen. Dit is een verslechtering van 16 procentpunten ten opzichte van het onderzoek van een half jaar geleden.
Volgens de door de centrale bank samengestelde algemene indicator, die de veranderingen in de rente weergeeft naast andere financiële kosten zoals uitgaven, vergoedingen en commissies, treft de aanhoudende verslechtering van de financieringsvoorwaarden 47% van de bedrijven in de eurozone. Dit is het hoogste percentage sinds het begin van het onderzoek in 2009. De verslechtering doet zich sterker voor in Spanje en Italië dan in andere landen.
Aan de positieve kant constateerde de ECB dat het effect van deze aanscherping van de financieringsvoorwaarden enigszins wordt verzacht door de "context van een aanhoudende stijging van de omzet".
Voorlopig blijft het percentage financieel kwetsbare bedrijven grotendeels ongewijzigd: volgens berekeningen van de ECB heeft 5,8% van de bedrijven in de eurozone de afgelopen zes maanden grote moeilijkheden ondervonden bij hun bedrijfsvoering en het terugbetalen van hun schulden.
Deze kwetsbare bedrijven hebben tegelijkertijd te maken met een lagere omzet, dalende winsten en een stijgende of onveranderde schuldratio, naast stijgende financiële kosten.
Het percentage bedrijven die moeilijkheden ondervinden bij het verkrijgen van bankfinanciering blijft ook stabiel (5% van de grote bedrijven en 9% van bedrijven in het mkb). Maar vooruitkijkend naar de komende zes maanden verwachten bedrijven in de eurozone, vooral in Duitsland, Spanje en Frankrijk, een verslechtering in de beschikbaarheid van bankleningen en kredietlijnen, die ze hopen te compenseren door de opbrengsten uit de normale operatie efficiënter in te zetten.
Wat betekent dit voor bedrijven?
Wij voorspellen dat de inflatie langer op een hoger niveau zal blijven en pas in de loop van de komende een tot twee jaar geleidelijk zal afnemen in de richting van de 2% die de ECB tot doel heeft gesteld.
Wij zien dat bedrijven in antwoord op de uitdagender omstandigheden hun financieringsstrategieën herzien en vaker gebruikmaken van handelskrediet als bron van kortetermijnfinanciering. Met handelskrediet bedoelen we het aanbieden van langere krediettermijnen om de verkoop te stimuleren en ook het verlengen van de periode voordat verschuldigde betalingen worden gedaan, om liquiditeitstekorten op korte termijn op te vullen.
Hoe waarschijnlijk is een golf van wanbetalingen?
Het is lastig de juiste balans te vinden tussen het verlenen van langere betalingstermijnen enerzijds en anderzijds zelf later te betalen. Voor een aantal bedrijven is het onvermijdelijk dat zij de komende maanden moeilijker aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen.
Het gebruik van handelskrediet is een manier om op korte termijn geld vrij te maken in afwachting van winst later. In goede tijden kan het een verstandige oplossing zijn voor zowel kopers als verkopers. Maar het toenemende gebruik ervan tijdens een periode van aanhoudende economische turbulentie doet vermoeden dat een groeiend aantal bedrijven zich richt op simpelweg ‘het licht aanlaten’ en uiteindelijk in betalingsproblemen zou kunnen komen.
Met meer klanten die om hun financieringsmogelijkheden op te rekken kiezen voor een ‘koop nu, betaal later’-aanpak, lopen verkopers steeds vaker het risico dat hun rekening later of helemaal niet betaald wordt.
In deze context moeten bedrijven zich scherp bewust zijn van veranderingen in het commerciële kredietrisico van hun klanten en zich hierop voorbereiden. Als de ECB gelijk krijgt, kan de toegang van bedrijven tot veiligere en langer lopende financieringsopties de komende maanden verder afnemen. De kans op betalingsachterstanden, wanbetalingen en zelfs faillissementen zal daardoor alleen maar toenemen.
Uitstel van investeringen: een zorgwekkende trend voor de vooruitzichten op middellange termijn
Wat betekenen deze focus op oplossingen om liquiditeitstekorten op de korte termijn te dichten en verminderde toegang tot financiering voor de vooruitzichten voor de middellange termijn?
“Bedrijven kunnen een aantal dingen doen als het moeilijk is om een banklening te krijgen”, zegt Edwin Kuhlman, Hoofd Underwriting bij Atradius Nederland. “Zo kunnen ze ervoor kiezen minder te produceren of hun uitbreidingsplannen en investeringen uit te stellen. Op korte termijn houd je zo geld in het bedrijf. Voor de langere termijn is dit echter geen oplossing, want je beperkt je mogelijheden tot groei en winstgevendheid.”
Met een verscheidenheid aan uitdagingen waar bedrijven voor staan - toegenomen risico's op het gebied van cyberbeveiliging, de overgang naar schone energie, tekorten aan geschoolde arbeidskrachten, onverwachte grote schommelingen in de productiekosten, voortdurende geopolitieke ontwikkelingen die van invloed zijn op de toeleveringsketens, samen met groeiende concurrentie en toenemende regelgeving op het gebied van duurzaamheid en compliance om er maar een paar te noemen - moeten bedrijven hun blik op de komende jaren gericht houden. De uitdaging ligt erin om niet alleen op korte termijn het hoofd boven water te houden, maar ook om met de juiste investeringen problemen op middellange en lange termijn voor te zijn.