Wat het nieuwe akkoord tussen de VS en de EU echt betekent voor Europa

Het handelsakkoord tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten werd aangekondigd op 27 juli. Dit zijn de belangrijkste punten:

• De Amerikaanse invoertarieven op goederen uit de EU worden vastgesteld op 15%, met uitzonderingen voor sectoren als staal, aluminium en koper, waar tarieven van 50% gelden. Volgens voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen zal het tarief van 15% ook van toepassing zijn op auto’s en halfgeleiders, evenals op farmaceutica, terwijl vliegtuigen en onderdelen zijn vrijgesteld. EU-export van staal en aluminium zal onderworpen zijn aan een quoteringssysteem dat de huidige 50% tarieven vervangt, hoewel de specifieke details hiervan nog nader moeten worden uitgewerkt.
• De EU heeft zich gecommitteerd om de komende drie jaar voor USD 750 miljard aan Amerikaanse energie te kopen, een aanzienlijke stijging ten opzichte van de huidige circa USD 100 miljard per jaar.
• Bovendien zal de EU USD 600 miljard investeren in de Amerikaanse energiesector en haar afname van Amerikaans defensiematerieel verhogen.
• De EU zal voorlopig geen vergeldingsheffingen opleggen.

Dit akkoord brengt een zekere mate van stabiliteit in de trans-Atlantische handelsrelaties en helpt bedrijven de ontwrichting van een mogelijke handelsoorlog te voorkomen. In de aanloop naar het akkoord had de Amerikaanse regering gewaarschuwd dat zij, zonder akkoord vóór 1 augustus, 30% invoertarieven op Europese goederen zou heffen. Verwacht werd dat de EU op haar beurt soortgelijke maatregelen zou nemen, wat zou kunnen leiden tot een grootschalig handelsconflict tussen twee van ’s werelds grootste economische blokken.

Addertje onder het gras

Een opmerkelijke winst voor de EU is de verlaging van de Amerikaanse tarieven op auto-export van 25% naar 15%. Diverse aspecten van het akkoord blijven echter vaag. Zo zijn de specifieke productcategorieën die in aanmerking komen voor nultarieven niet gespecificeerd, evenmin als de details van het quotum voor staal en andere metalen. Ook de verwachte tarieven op farmaceutica zijn onzeker en hangen af van de uitkomst van een Amerikaanse nationale veiligheidsbeoordeling, maar de verwachting is niet dat de heffingen op Europese export hoger zullen liggen dan de aangekondigde 15%.

De komende tijd zijn verdere onderhandelingen nodig, wat opnieuw volatiliteit kan veroorzaken. Toezichtmechanismen en sancties bij niet-naleving zijn nog niet gedefinieerd, en het is onduidelijk of het akkoord periodiek zal worden herzien. Hoewel wordt gezegd dat Amerikaanse functionarissen bepaalde toezeggingen hebben gedaan, lijkt de uiteindelijke beslissing bij Donald Trump te liggen. Daardoor kan het risico op toekomstige tariefverhogingen niet worden uitgesloten.

Blijvende onzekerheid voor bedrijven

De onzekerheid voor bedrijven en investeerders blijft groot, wat naar verwachting op korte termijn zal drukken op de kapitaalinvesteringen. Het huidige akkoord biedt onvoldoende duidelijkheid voor bedrijven om grote investerings- of wervingsbeslissingen te nemen.

Daarnaast zijn er risico’s verbonden aan de energieaankoop- en investerings-verplichtingen van de EU. Von der Leyen gaf aan dat het doel van USD 750 miljard over drie jaar verspreid zal worden. Aangezien de huidige aankopen minder dan USD 100 miljard per jaar bedragen, lijkt deze doelstelling zeer ambitieus. Hoewel dit op korte termijn wellicht geen probleem oplevert, kan het in de toekomst opnieuw tot handelsspanningen leiden.

Geen grote aanpassing van economische groeiverwachtingen

We blijven uitgaan van een bbp-groei in de eurozone van 1,1% in 2025 en 0,8% in 2026. Hoewel het effectieve gemiddelde tarief stijgt tot boven de 15%—vijf procentpunten hoger dan onze eerdere aanname van 10%—wordt dit gedeeltelijk gecompenseerd door lagere tarieven op auto’s en iets meer zekerheid. Mogelijk leidt dit tot een lichte verbetering van het investeringsklimaat, waardoor de verwachte krimp volgend jaar verzacht wordt.

De VS is de grootste handelspartner van de EU en is goed voor meer dan 20% van de goederenexport. Extra handelsbelemmeringen hebben een negatieve impact op de economie van de EU: de huidige deal zal tegen eind 2027 leiden tot een daling van 2,5% van de EU-goederenexport (vergeleken met het basisscenario van maart).

Hoewel de overeengekomen tarieven lager zijn dan die voor sommige andere Amerikaanse handelspartners, zoals Brazilië en China, zullen veel Europese producten waarschijnlijk toch moeite hebben om concurrerend te blijven onder het nieuwe regime. Een permanent tarief van 15% op de meeste export van de EU naar de VS zou de prijs van deze goederen effectief met een vergelijkbare marge verhogen. Volgens Oxford Economics zal deze prijsstijging de Amerikaanse vraag naar EU-export met 1,5% (voor Franse en Duitse goederen) tot 4,8% (voor Italiaanse en Spaanse goederen) verlagen. Over het geheel genomen kan dit resulteren in een daling van de EU-goederenexport met 0,3% tot 1,0%, gezien het belang van de Amerikaanse markt voor Europa.

Kunnen andere markten de Amerikaanse vraag vervangen?

De EU blijft handelsakkoorden nastreven buiten de VS, maar deze zullen waarschijnlijk niet volledig het verlies van toegang tot haar grootste exportmarkt compenseren. Momenteel onderhandelt of finaliseert de EU akkoorden met Chili, India, Indonesië, Mexico, de Filipijnen en Mercosur (met Brazilië en Argentinië als grootste economieën).

Sterkere handelsbanden met deze landen zouden zeker gunstig zijn en de Europese export een bescheiden impuls kunnen geven. Maar door de relatief geringe omvang van deze markten zullen ze het verlies van de Amerikaanse vraag waarschijnlijk niet volledig compenseren. De export van de EU naar deze regio’s bedraagt ongeveer 35% van die naar de VS, dus de nieuwe handelsakkoorden zouden drie keer zo effectief moeten zijn in het stimuleren van de vraag als Amerikaanse tarieven zijn in het verminderen ervan. Bovendien kosten het onderhandelen van zinvolle handelsakkoorden tijd.

Lagere verkoopprijzen als oplossing?

Een optie voor Europese exporteurs om nieuwe markten te betreden is hun prijzen te verlagen ten opzichte van concurrenten. Dit kan echter lastig blijken door al bestaande prijsverschillen. In het afgelopen decennium zijn de Europese exportprijzen doorgaans gelijke tred blijven houden met die in de VS, maar ze zijn sneller gestegen dan in landen als China, waar de productiekosten aanzienlijk lager zijn. Hierdoor wordt het voor Europese bedrijven lastiger om nieuwe markten te betreden of de vraag te vergroten door alleen op prijs te concurreren. In veel gevallen zouden aanzienlijke prijsverlagingen nodig zijn.

Toch is de vraag naar Europese export—ook buiten de VS—relatief ongevoelig voor prijsveranderingen. Elke prijskorting die gericht is op het verhogen van de concurrentiekracht zal waarschijnlijk de druk op bedrijven vergroten, waarvan er al veel met krappe winstmarges werken.

Geen zekerheid voor de toekomst

Hoewel het handelsakkoord tussen de EU en de VS enige geruststelling biedt, geeft het geen langdurige zekerheid, met name voor de EU. De uitkomst weerspiegelt de huidige ongelijke politieke en economische machtsverhouding. Vanaf het begin was de onderhandelingspositie van de EU verzwakt door de afhankelijkheid van de VS voor veiligheid—een dynamiek die waarschijnlijk niet snel verandert. Dit blijkt vooral uit de beslissing van de EU om geen tegenheffingen in te voeren.

Om haar positie bij toekomstige onderhandelingen te versterken, moet de EU investeren in haar economische, technologische en militaire veerkracht. Economisch betekent dit het stimuleren van handel binnen de EU en het verminderen van de afhankelijkheid van import van buiten het blok.

Kredietrisico’s op middellange termijn naarmate tarieven marges verkleinen

Hoewel op korte termijn geen directe impact op het handelskredietrisico wordt verwacht, kunnen op middellange termijn negatieve effecten ontstaan als gevolg van het akkoord. De invoering van hogere tarieven kan de winstmarges verkleinen en de concurrentiekracht van bepaalde bedrijven verminderen. Deze effecten zullen naar verwachting geleidelijk ontstaan, aanzienlijk verschillen tussen bedrijven, en tijd nodig hebben om zichtbaar te worden. Bedrijven met een zwakkere financiële positie zullen waarschijnlijk het meest getroffen worden, wat hun kredietrisico vergroot. Toch zullen tarieven alleen waarschijnlijk niet tot insolventie leiden. Kredietverzekeringen zullen een cruciale rol spelen bij het ondersteunen van bedrijven die nieuwe markten verkennen en kredietrisico’s binnen hun klantenportefeuille willen beheersen.