Bedrijven zetten zich schrap voor stijgende financieringskosten

Door de stijgende inflatie wordt het moeilijker voor bedrijven om betaalbare financiering te krijgen. In dit blog kijken we naar de oorzaken en gevolgen van deze perfecte economische storm.

In een inflatoire omgeving hebben centrale banken de natuurlijke neiging om de rente te verhogen. Dit heeft tot gevolg dat de vraag wordt getemperd, maar gaat ten koste van het bedrijfsleven dat hierdoor met hogere kosten te maken heeft. Dat gebeurt momenteel in de meeste grote wereldeconomieën.

We onderzoeken het ontstaan en het effect van stijgende financieringskosten op de winstgevendheid van bedrijven. Is dit een tijdelijke situatie, of gaan we naar een ‘nieuw normaal’ van hoge rente, lage groei en hoge prijzen? Zijn rentetarieven van 1% en lager verleden tijd?

In ons andere artikel: Financieringskosten: balanceeract voor het bedrijfsleven bespreken we het effect van hoge financieringskosten op een aantal bedrijfssectoren, en bekijken we de opties voor organisaties die hun financieringsstrategieën moeten aanpassen aan deze nieuwe realiteit.

Heeft de inflatie haar hoogtepunt bereikt?

Wat de inflatie betreft, kan de huidige situatie worden omschreven als moeilijk maar stabiel. De inflatie blijft in veel grote economieën gevaarlijk hoog. Het goede nieuws is dat de inflatie in de meeste gevallen niet verder stijgt.

Er zijn zelfs tekenen dat de inflatie haar hoogtepunt heeft bereikt. In het VK bijvoorbeeld piekte het percentage in oktober 2022 op 11,1%, waarna dit in december daalde tot 10,5%. In de eurozone daalde de inflatie in januari tot 8,5%, het laagste punt in de afgelopen acht maanden. In de VS vertegenwoordigde het in januari geregistreerde cijfer van 6,4% de zevende maand op rij waarin de prijzen daalden.

De inflatie zal dit jaar waarschijnlijk verder dalen naarmate de voedsel-, gas- en transportkosten afnemen. De Bank of England verwacht dat de inflatie tegen het einde van het jaar zal dalen tot een veel beter beheersbaar niveau van rond de 4%.

Dat is allemaal goed nieuws, maar als de inflatie een hoogtepunt heeft bereikt, dan is dat het hoogste punt in bijna vier decennia. De wereldwijde inflatie zal eind 2023 een stuk hoger liggen dan eind 2019. In het vierde kwartaal van het laatste jaar vóór de pandemie bedroeg de inflatie in de eurozone slechts 1%.

Wat gebeurt er met de rente?

Nu verwacht wordt dat de inflatie zal dalen, is het redelijk om te vragen of de rente binnenkort ook zal gaan dalen. Het korte antwoord is ja, maar niet in de komende maanden. Wij verwachten dat in veel economieën, waaronder de VS en de eurozone, de renteverhogingen op korte termijn kleiner zullen zijn dan de aanzienlijke verhogingen in 2022, en daarna zullen afzwakken.

Dat zien we in de VS, waar de rente onlangs met 25 basispunten (bps) werd verhoogd. Dat is een kleinere stijging dan veel stijgingen in 2022, maar het blijft een stijging.

Evenzo verhoogde de Europese Centrale Bank in februari haar belangrijkste tarief tot 3% en beloofde zij dit in maart opnieuw te verhogen.

Wereldwijd zijn er soortgelijke trends. In India werd de rente in februari verhoogd tot 6,5%, een stijging met 25 basispunten en de zesde verhoging op rij. In Indonesië steeg de rente tot 5,75%. China is een uitzondering: in januari bleef het belangrijkste tarief voor leningen op 3,65%, de vijfde maand op rij zonder beweging.

Centrale banken staan voor een moeilijke balanceer-act. Renteverhogingen drukken de inflatie, maar vormen een uitdaging voor de onderliggende economie. Een van die uitdagingen zijn de stijgende kosten voor bedrijfsfinanciering.

Wat betekenen renteverhogingen voor het bedrijfsleven?

Bedrijven hebben financiering nodig om de dagelijkse bedrijfskosten te dekken, in nieuwe apparatuur te investeren en nieuwe markten te betreden. Lenen is een normaal onderdeel van de bedrijfsstrategie.

Dit betekent dat, wanneer de kosten van leningen stijgen, dit een aanzienlijk effect heeft op de kostenstructuur van veel bedrijven. Stijgende inputkosten kunnen hun vermogen om winstgevend te werken aantasten.

Bedrijven kunnen economische stormen vaak overleven als ze weten wanneer deze eindigen, maar de huidige tegenwind is onvoorspelbaar. Centrale banken zijn voorzichtig in hun voorspellingen, en het kan jaren duren voordat de rente in veel economieën aanzienlijk daalt.

Veel deskundigen denken zelfs dat het tijdperk van lage rentepercentages (1% en lager) voorbij is, zeker op korte termijn. Centrale banken geven er de voorkeur aan de rente hoog te houden in plaats van het risico te lopen deze te snel te verlagen. In hun achterhoofd houden ze altijd rekening met de dreiging om, net als in 2022, de controle over de inflatie te verliezen.

Wat kunnen bedrijven doen?

Wanneer de kosten stijgen, ligt het voor de hand de prijzen te verhogen. Maar dat is een groot risico in het huidige inflatoire klimaat.

"Het doorberekenen van kostenstijgingen aan de markt, in de vorm van hogere prijzen, wordt sterk beperkt door veel factoren, waaronder de verminderde koopkracht van klanten, de elasticiteit van de vraag en de positionering van het bedrijf in de markt ten opzichte van de concurrentie, om er maar een paar te noemen", aldus Dimitri Pelckmans, Head of Risk Services (België en Luxemburg) bij Atradius.

Als bedrijven hogere kosten niet kunnen doorberekenen aan klanten, moeten ze die intern absorberen of meer klanten vinden. Helaas is de vraag matig door alle bovengenoemde factoren en het consumentenvertrouwen laag. “Deze situatie vormt een ernstige bedreiging voor het vermogen van bedrijven om winst te blijven maken en overeind te blijven", zegt Pelckmans.

De behoefte aan financiering

Bedrijven gaan deze uitdagingen op een aantal manieren aan. Veel bedrijven vertragen de productie, wat de kosten verlaagt maar ook de winstgevendheid beperkt. Andere overwegen te investeren in meer kostenefficiënte productieprocessen, maar door de stijgende financieringskosten ligt deze optie voor een groot aantal bedrijven buiten bereik.

"Wij zien dat de vraag van bedrijven naar langetermijnfinanciering voor investeringen aanzienlijk is afgenomen", aldus Pelckmans. "In plaats daarvan hebben bedrijven de afgelopen maanden een grotere vraag naar kortetermijnfinanciering laten zien."

De voorkeur voor kortetermijnleningen is een bewijs van de diepte van deze economische neergang. Bedrijven zijn vaak op zoek naar snelle geldinjecties wanneer ze moeite hebben om de dagelijkse uitgaven te betalen.

Samen vormen deze factoren een soort perfecte storm voor het bedrijfsleven, met inflatie die de vraag afremt en hoge rentetarieven die leiden tot extra financieringskosten voor organisaties die al te lijden hebben onder de stijgende energie- en grondstofprijzen.

Hoe gaan bedrijven hiermee om? In ons volgende artikel gaan we dieper in op deze vraag en bekijken we de reactie van verschillende sectoren op de economische storm. Nu de rente blijft stijgen, zullen we ook kijken naar de alternatieve financieringsbronnen waartoe veel bedrijven zich wenden om hun dagelijkse kosten te dekken.