Zomer van extremen in Frankrijk

Een alliantie van linkse partijen heeft een verrassende overwinning behaald in de Franse parlementsverkiezingen en vormt nu het grootste machtsblok in de Franse politiek.

Dat resultaat was onverwacht. De peilingen voorspelden immers dat Rassemblement national, de partij van Marine le Pen, een meerderheid zou krijgen na een overtuigend optreden in de eerste stemronde vorige week.

Het is nog niet duidelijk hoe het resultaat van deze verkiezingen zich zal vertalen in het dagelijks bestuur. Geen enkele fractie heeft een absolute meerderheid behaald om vrijuit het beleid te kunnen bepalen. Een parlement dat verdeeld is tussen rechtse en linkse partijen, met een president uit het politieke midden, kan een recept zijn voor beleidsmatige verlamming.

Stagnatie in de besluitvorming kan ook nadelige gevolgen hebben voor de kwetsbare Franse economie, die slechts met voorzichtige groeicijfers uit de coronapandemie tevoorschijn is gekomen. De economen van Atradius voorspellen dat de Franse economische groei in 2024 gematigd zal blijven, met een groei van 0,9%.

Maar er schijnt één helder licht op dit sombere beeld. Voordat de politiek centraal kwam te staan, domineerden de Olympische Spelen in Parijs - die op 26 juli beginnen - de gesprekken in het hele land. De Spelen blijven een bron van hoop. Kan, nu Frankrijk aan een nieuw politiek traject begint, een maand van sportieve competitie op het hoogste niveau de broodnodige impuls geven aan de nationale eenheid en het economisch welzijn? 

De Olympische Spelen: een baken van economische hoop

President Macron schreef de vervroegde verkiezingen uit in de hoop duidelijkheid te scheppen. Maar in plaats daarvan heeft hij misschien een periode van politieke onrust ingeluid. De hoop is nu dat succesvolle Olympische Spelen een deel van de schade herstellen en Frankrijk nieuwe redenen voor optimisme geven.

Tot op zekere hoogte hebben de Spelen al aanzienlijke voordelen opgeleverd. Parijs kreeg de Olympische Spelen in 2017 toegewezen en is zeven jaar bezig geweest met het financieren van de investeringen in faciliteiten en infrastructuur die nodig zijn om het grootste sportevenement ter wereld te organiseren.

Bijna al dit geld (96%) is afkomstig uit de private sector en schattingen geven aan dat de economische voordelen aanzienlijk zijn. Volgens een rapport van de Universiteit van Limoges zullen de Spelen tussen de 6,7 en 11,1 miljard euro aan netto economische voordelen opleveren voor de regio Parijs. Er wordt geschat dat er 181.000 banen worden gecreëerd als direct gevolg van de organisatie van de Spelen.

In termen van sectoren is de meest voor de hand liggende winnaar de toeristische sector, omdat bezoekers massaal naar Parijs komen voor de duur van de Spelen en de stad profiteert van een lange golf van overwegend positieve internationale berichtgeving. "Dankzij de toeristen verwachten we een hogere consumptie in verschillende sectoren, wat leidt tot een groei van de inkomsten," zegt Audrey Palmade, Manager Risk Services bij Atradius Frankrijk. "Dit zou een gunstige invloed moeten hebben op verschillende sectoren, vooral in de regio Parijs, waaronder media en communicatie, hotels en catering, vastgoed en transport."

Maar de voordelen gaan veel verder dan de impact van verhoogde bezoekersaantallen.

Vervoer

Het openbaar vervoer in de regio Parijs zal tijdens de Spelen goed worden gebruikt en de vervoersinfrastructuur heeft direct geprofiteerd van de bijbehorende investeringen, waaronder uitbreidingen van de Parijse metro. 

Bouw

De Olympische Spelen hebben de Franse bouwsector de broodnodige impuls gegeven. Het Center for Law and Economics of Sport (CDES) schat de impact op 2,1 tot 3 miljard euro.

Maar nu de faciliteiten en infrastructuur voltooid zijn, vervagen de positieve effecten van de Spelen - hospitality en toerisme niet meegenomen. In plaats daarvan blijkt de trage woningbouw een rem op de groei, met een daling van de Franse bouw van 0,4% in 2024.

"Verschillende grote beton- en bouwwerven in de omgeving van Parijs zullen sluiten tijdens de Spelen, voegt Malo Negroni, Industry Leader Risk Services bij Atradius Frankrijk toe. Bouwbedrijven waarvan de projecten zijn uitgesteld, vertraagd, geannuleerd of niet gepland kunnen gebruikmaken van werktijdverkorting om de gevolgen van de verminderde activiteit te minimaliseren. 

Bederft de politiek het feestje?  

Er zijn ook een paar voorbehouden als het op de Spelen aankomt. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat niet-Olympische toeristen uitstapjes naar Parijs uitstellen om de grote drukte te vermijden. Ook zorgen de Spelen voor verstoring van een aantal grote bouwprojecten in Parijs. Maar over het algemeen zijn de Spelen een reden voor feest en een belangrijke impuls voor de Franse economie. De vraag is of de politiek, die tijdens de verkiezingen voor veel verdeeldheid heeft gezorgd, de positieve impact van de Spelen zal vergroten of tenietdoen.

Anne Hidalgo, de burgemeester van Parijs, heeft er alles aan gedaan om erop te wijzen dat politiek de Olympische stemming niet zal ondermijnen. "Het feest wordt niet bedorven," benadrukt ze. "Ik zeg tegen bezoekers uit de hele wereld: kom hierheen!"

Economisch gezien heeft ze in ieder geval vrijwel zeker gelijk. Nu de openingsceremonie nadert, is het meeste geld uitgegeven en is de bouw of renovatie van infrastructuur en faciliteiten voltooid. Tickets voor veel van de populairste evenementen zijn al uitverkocht. Parijs 2024 zal waarschijnlijk de voorspelde economische voordelen opleveren, ondanks de weinig bemoedigende politieke achtergrond.

De toekomst is moeilijk te voorspellen

Maar hoe zit het met de economie in brede zin? De economische voordelen van de Spelen concentreren zich in de regio Parijs. Frankrijk als geheel staat echter voor een reeks uitdagingen, van een trage groei en voorzichtige consumentenbestedingen tot een uit de hand gelopen staatsschuld die momenteel rond 110% van het bbp schommelt. De inflatie neemt af, maar zal volgens een analyse van Oxford Economics waarschijnlijk tot begin volgend jaar boven het streefniveau blijven.

Het verdeelde parlement kan nu een periode van politieke impasse toevoegen aan deze mix, wat kan leiden tot een schadelijke patstelling of, in het gunstigste geval, een ongemakkelijke co-existentie van politieke tegenstanders. Belangrijke economische initiatieven kunnen in de verwarring verloren gaan of worden uitgesteld.

De inspanningen van president Macron om de schuld te verlagen en hervormingen voor het bedrijfsleven in te voeren, kunnen bijvoorbeeld vroegtijdig het slachtoffer worden van zo’n politieke impasse. De aftredende regering kondigde in februari een uitgavenvermindering van 0,3% van het bbp aan, maar de tijdschema's voor het terugdringen van het tekort kunnen uitlopen als belangrijke beslissingen uitblijven.

Aan de andere kant kunnen de markten opgelucht zijn dat een verdeeld parlement het waarschijnlijk moeilijk zal maken om een aantal van de duurdere voorstellen van zowel rechts als links op korte termijn uit te voeren.

De prijs van onrust

Maar aan de basis van alles ligt het feit dat markten niet van onzekerheid houden, en dat vervroegde verkiezingen juist tot onzekerheid hebben geleid. Het vastlopen van een wetgevende macht die door impasse geen kant uit kan, kan in het slechtste geval volgend jaar al voor nieuwe verkiezingen zorgen, en met presidentsverkiezingen in 2027 staat Frankrijk voor een langdurige periode van politieke onrust. Politici zouden weleens kunnen terugdeinzen voor het nemen van grote fiscale hervormingen als er nieuwe verkiezingen voor de deur staan.

Deze besluiteloosheid kan vooral schadelijk zijn in een tijd van economische stagnatie. Tegen deze achtergrond zorgen de Olympische Spelen voor een broodnodige injectie van investeringen, entertainment en feest, maar zelfs het grootste sportspektakel ter wereld kan niet verhullen dat Frankrijk behoefte heeft aan meer fundamentele oplossingen voor zijn economische malaise. In een verdeeld politiek landschap moeten die oplossingen misschien nog even wachten.