Nederland
Oostenrijk
Australië
België
Bulgarije
Canada
Zwitserland
China
Tsjechië Republiek
Duitsland
Denemarken
Finland
Frankrijk
Griekenland
Hongkong SAR
Hongarije
Ierland
India
Italië
Japan
Mexico
Nederland
Noorwegen
Nieuw-Zeeland
Polen
Roemenië
Zweden
Singapore
Slowakije
Turkije
Verenigd Koninkrijk
Verenigde Staten
Na weken van dreigen met tarieven stelde de regering Trump vorige week algemene tarieven van 25% in op alle staal- en aluminiumimport. De heffingen zullen een impact hebben op EUR 26 miljard aan EU-uitvoer, of ongeveer 5% van de totale EU-goederenuitvoer naar de VS. De economische gevolgen voor de EU worden op korte termijn beheersbaar geacht.
In reactie daarop kondigde de EU een reeks “krachtige maar evenredige” tegenmaatregelen aan. Als eerste stap zal zij voor EUR 4,5 miljard euro aan heffingen opleggen op goederen uit de VS, waaronder staal- en aluminiumproducten, textiel, huishoudelijke apparaten, motoren en whisky (bourbon). Aanvullende tarieven ter waarde van EUR 18,5 miljard zitten in de pijplijn.
Ondanks haar krachtige reactie heeft de EU aangegeven bereid te zijn om te onderhandelen, en het gebruik van tarieven door Trump kan onvoorspelbaar zijn. Er zijn al ‘Trump-tarieven’ opgelegd en vervolgens opgeschort voor een reeks goederen uit Canada en Mexico.
Desondanks worden op dit moment heffingen op andere Europese goederen verwacht, gevolgd door verdere vergeldingsmaatregelen van de EU. In de rest van dit artikel gaan we in op de mogelijke gevolgen voor de EU-economieën en twee van haar belangrijkste industrieën.
Zijn de nieuwe Amerikaanse tarieven voor de lange termijn of onderdeel van een onderhandelingsstrategie? Niemand die daar met zekerheid iets over kan zeggen. Trump heeft een geschiedenis van het aankondigen van tarieven die later worden gepauzeerd, uitgesteld of slechts gedeeltelijk worden toegepast.
Tegelijkertijd tekent de Amerikaanse president al lange tijd protest aan tegen wat hij ziet als oneerlijke EU-praktijken en waren tariefverhogingen een hoeksteen van zijn verkiezingscampagne. Met dat in gedachten gaan we ervan uit dat de tarieven in 2025 zullen schommelen tussen 10% en 25% op een reeks EU-importen.
Wij denken dat de EU-vergeldingsmaatregelen proportioneel zullen zijn. Vergeleken met de voorzichtige houding tijdens de eerste ambtstermijn van Trump lijken de EU-leiders bereid om snel en krachtig vergeldingsmaatregelen te nemen in de hoop de VS tot onderhandelingen te dwingen. De reactie op de laatste staaltarieven is hier een goed voorbeeld van.
President Trump mag dan niet al zijn harde tariefretoriek waarmaken, de dreiging van tarieven alleen al kan economieën schaden. De mogelijkheid van tarieven zorgt voor meer onzekerheid en bedrijven zijn minder geneigd om te investeren in een toekomst die moeilijker te voorspellen lijkt.
“In een onzekere omgeving kunnen bedrijven terughoudend zijn om te investeren als er een risico is op een zwakkere vraag in de toekomst - of ze kunnen kapitaaluitgaven met hoge aanloopkosten uitstellen tot de onzekerheid afneemt”, zegt Theo Smid, senior econoom bij Atradius.
Grotere onzekerheid kan zich vertalen in hogere kredietopslagen die de prikkel om te investeren verminderen. Volgens Oxford Economics zou een algemeen Amerikaans importtarief van 10% op goederen uit de EU het niveau van bedrijfsinvesteringen in de eurozone tegen het einde van 2027 met bijna twee procentpunten zien dalen.
De dreiging en de realiteit van tarieven zijn bijzonder schadelijk voor de trans-Atlantische handel omdat de VS de grootste exportmarkt van de EU is. We hebben onze prognoses voor de bbp-groei in de eurozone al met 0,3 procentpunt verlaagd, naar 0,9% voor 2025 en 1,2% voor 2026.
Maar EU-landen zullen niet in gelijke mate worden getroffen. “De meest open economieën en de economieën die het meest blootstaan aan de handelsstromen van de VS zullen over het algemeen harder worden getroffen”, zegt Smid. ”De negatieve impact van een algemeen Amerikaans importtarief van 10% op Nederland is een 0,6% lager bbp op middellange termijn (tot aan eind 2027). Van de grote EU-landen verwachten we dat de tarieven en de daarmee samenhangende onzekerheid zwaarder zullen wegen voor Duitsland.”
Meer specifiek voorspellen we dat de Duitse economie in 2025 met slechts 0,1% zal groeien, 0,5 procentpunt minder dan anders verwacht zou mogen worden.
Landen in Centraal- en Oost-Europa kunnen ook aanzienlijk worden getroffen door de hoge mate van integratie in internationale toeleveringsketens en een minder gediversifieerde industriële sector. We verwachten dat de Amerikaanse tarieven de sectorproductie (zowel verwerkende als niet-verwerkende industrie) hard zullen treffen in Slowakije (-3,4%), Hongarije (-2,6%), Tsjechië (-1,5%) en Polen (-0,9%).
Spillover-effecten hebben gevolgen voor de bredere economieën, omdat fabrikanten die het moeilijk hebben bezuinigen op diensten en bezorgde consumenten grote aankopen uitstellen.
De dienstensector voelt de gevolgen van tarieven uiteindelijk ook, maar fabrikanten zijn het eerst aan de beurt. Volgens Oxford Economics zou een algemeen tarief van 10% in de VS leiden tot een inkrimping van de totale industriële productie in de EU met 2% in 2025. De farmaceutische industrie en de auto-industrie zouden de hardst getroffen sectoren zijn.
De farmaceutische industrie in de EU is in hoge mate blootgesteld aan tarieven van de VS. De uitvoer van eindproducten naar de VS was goed voor 14,7% van de farmaceutische productie in 2023. Maar de overeenkomstige cijfers voor de grootste farma-exporterende landen zoals Ierland (40%) en Denemarken (30%) liggen aanzienlijk hoger.
Denemarken bevindt zich in de unieke positie dat het een brandpunt is van de territoriale ambities van de regering-Trump. “De farmaceutische sector van Denemarken zou eronder kunnen lijden als Trump tarieven oplegt voor specifieke Deense goederen om Denemarken onder druk te zetten zodat het de controle over Groenland aan de VS afstaat”, zegt Rubén del Río, sectorspecialist voor de farmaceutische industrie in Europa bij Atradius.
“Novo Nordisk, wiens lancering van de afslankmedicijnen Ozempic en Wegovy verantwoordelijk is voor de snelle stijging van de Deense farmaceutische productie sinds 2022, zou een duidelijk doelwit kunnen zijn”. In 2024 werd 58% van de netto-omzet van Novo Nordisk toegeschreven aan de VS. Hoewel het bedrijf een groot deel van zijn geneesmiddelen die in de VS worden verkocht lokaal produceert, zouden de tarieven de productie in Denemarken kunnen afremmen.
Ierland bevindt zich mogelijk in een nog slechtere positie. Farmaceutische producten maken een aanzienlijk deel uit van het grote handelsoverschot met de VS (EUR 50 miljard in 2024) en Ierland heeft ook productievestigingen van in de VS gevestigde farmaceutische bedrijven zoals Johnson & Johnson, Pfizer en Eli Lilly.
Trump heeft gedreigd met tarieven om de hervestiging van de farmaceutische industrie in de VS af te dwingen en beschuldigde Ierland onlangs van het “stelen” van de Amerikaanse farmaceutische industrie. Als hij zijn zin doordrijft, zouden deze grote spelers in de industrie Ierland kunnen verlaten of de productie van hun Ierse activiteiten kunnen terugschroeven.
“Een scherpe daling van de export als gevolg van de heffing van invoerrechten op farmaceutische producten naar de VS zou niet alleen gevolgen hebben voor het handelsoverschot van Ierland, maar ook bredere implicaties hebben voor de Ierse economie, aangezien farmaceutische producten een belangrijk deel van de productie van het land uitmaken”, zegt Del Río.
De VS is de belangrijkste exportbestemming voor in de EU geproduceerde auto's, waardoor de sector zeer kwetsbaar is voor tariefdreigingen. In 2023 was 20% van de waarde van de auto-uitvoer van de EU afkomstig uit de VS.
De Duitse en Italiaanse auto-industrie en de toeleveringsketens in Centraal- een Oost-Europa lopen het grootste risico.
“De combinatie van een verminderde exportvraag, hogere inputkosten en krimpende winstmarges zou het concurrentievermogen van de Duitse en Centraal- en Oost-Europese autosector, die al onder druk staan door de matige bedrijfsresultaten en het toegenomen kredietrisico, ernstig schaden”, zegt Jens Stobbe, manager bij Atradius Risk Services in Duitsland.
We schatten dat de export van Duitse en Italiaanse auto's in 2025 met meer dan 5% zou kunnen dalen als gevolg van de Amerikaanse tarieven. De Spaanse en Franse tegenhangers zijn minder afhankelijk van de Amerikaanse verkoop en zullen naar verwachting een kleinere daling van ongeveer 2% doormaken.
Nieuwe Amerikaanse tarieven zijn precies wat Europese autofabrikanten op dit moment niet nodig hebben. Na een daling van 5,7% j-o-j in 2024 verwachten we momenteel dat de Duitse autoproductie in 2025 en 2026 opnieuw zal krimpen, met respectievelijk 4,1% en 0,4%. De Italiaanse autoproductie kromp in 2024 met maar liefst 21% en zal dit jaar naar verwachting met slechts 2,5% opveren.
De export verleggen naar andere markten is in het beste geval een gedeeltelijke oplossing. “Verschillen in marktvraag en consumentenvoorkeuren, logistieke barrières, regelgeving en toenemende concurrentie van landen als China en Zuid-Korea betekenen dat het onwaarschijnlijk is dat verloren verkoop in de VS op korte termijn volledig kan worden gecompenseerd”, zegt Stobbe.
Dit alles valt nog te vermijden. Met nog weken te gaan voordat de eerste tegenmaatregelen van de EU op 1 april ingaan, is er nog steeds hoop dat de twee partijen via onderhandelingen een weg kunnen vinden om een grootschalige handelsoorlog te voorkomen.
Maar de laatste tekenen zijn niet goed. De Amerikaanse staal- en aluminiumtarieven zijn een feit en de EU heeft een pakket aangekondigd dat neerkomt op bijna een dollar-voor-dollar vergelding. Vorige week nog herhaalde Trump dat hij een “probleem” had met de EU. Niets is zeker in de nieuwe economische realiteit, maar om een volledige handelsoorlog te vermijden is een compromis nodig dat noch de regering-Trump noch de EU op dit moment lijken te willen accepteren.
